Ҫанталӑк кӗр енне кайнӑ май кунсем кӗскелсе пыраҫҫӗ, каҫсем вӑрӑмланаҫҫӗ. Пахчари ӗҫсем те вӗҫленсе пыраҫҫӗ. Ҫавна май ял ҫыннин пушӑ вӑхӑт тупӑнать.
Районсенче, ялсенче концертсен сезонӗ уҫӑлать. Вӑрмар районӗнчи Чулкаҫ ялӗнчи клубра та ҫакна халалласа концерт иртнӗ. Концерта тӗрлӗ жанрпа пуянлатнӑ.
Хӗрарӑмсен «Ҫӑлкуҫ» ансамблӗ илемлӗ юрӑсем шӑрантарнӑ. Драма ушкӑнӗ ял ҫыннисене хӑйсен спектаклӗсемпе темиҫе ҫул савӑнтарать. Хальхинче Альбина Игнатьевӑпа Алексей Миронов «Мыскара» сценка кӑтартнӑ.
Культура ӗҫченӗсем кун пек ӗҫсене ҫемье ансамблӗсене те явӑҫтараҫҫӗ. Игнатьевсем ав «Пурнӑҫ урапи» юрра юрланӑ. Ҫамрӑксене те концертсене хутшӑнма илӗртеҫҫӗ. «Весельчаки» хореографи кружокӗнчи хӗрсем халӑх кӑмӑлне ҫӗленӗ.
Авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче ЧР ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ кам пулни паллӑ пулнӑ. Паян ЧР Министрсен Кабинечӗн председателӗ Иван Моторин кун тӗлӗшпе хушу алӑ пуснӑ.
Официаллӑ документ тӑрӑх, ЧР ял хуҫалӑх министрӗн Сергей Павловӑн виҫҫӗмӗш ҫумӗ Константин Никитин пулать. Вӑл Вӑрмар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ.
Патшалӑх службинче ӗҫличчен вӑл слесарьте, савутри цех наладчикӗнче, тӗп бухгалтерта, финанс уйрӑмӗн заведующийӗнче ӗҫленӗ. 1989-2010 ҫулсенче Константин Никитин Вӑрмарти РАЙПО председателӗнче вӑй хунӑ.
Министрӑн ҫӗнӗ ҫумӗн экономист тата юрист дипломӗсем пур. Унччен ку вырӑнта Алексей Самаркин ӗҫленӗ. Вӑл халӗ Комсомольски район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пуканне йышӑнать.
Авӑн уйӑхӗн 2-мӗшӗ тӗлне республикӑра пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 219 пин гектар ҫулнӑ (78,5 процент), ҫав шутра 218 пин те 983 гектарӗ ҫинчен тӗшӗлесе илнӗ. Элӗк, Патӑрьел, Комсомольски, Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Етӗрне районӗсенче вырма вӗҫленсе пырать.
Пӳлмене 453, 3 пин тонна тӗш тырӑ кӗнӗ. Тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 20,7 центнера ларать. Элӗк, Вӑрнар, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Етӗрне, Елчӗк районӗсенчи хирсенчи тыр-пул тухӑҫӗ республикӑри вӑтам кӑтартуран пысӑкрах.
Виҫӗмкун тӗлне ҫӗрулмине 1,5 пин гектар кӑларнӑ. Кашни гектартан тухӑҫ вӑтамран 217,6 центнер тухать. «Иккӗмӗш ҫӑкӑра» ҫирӗм районта кӑлараҫҫӗ. Тухӑҫ Елчӗк (364,9 центнер), Вӑрмар (284,3) тӑрӑхӗсенче уйрӑмах пысӑк.
Пахча-ҫимӗҫ 74 гектар ҫинчен пуҫтарса кӗртнӗ, вӑтам тухӑҫ — 289,7 центнер.
Кӗрхи культурӑсене 51,6 пин гектар акнӑ. Ку вӑл планпа пӑхнин 51,6 проценчӗ пулать.
Чӑваш Енре ҫӗрпе усӑ курни мар, усӑ курманни ытларах калаҫтарать тесе хыпарлаҫҫӗ Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗнче. Нумаях пулмасть, акӑ, асӑннӑ управление Патӑрьел районӗнчи Еншик ялӗнчен ҫыру ҫитнӗ, унта усӑ курман ҫӗрсем ҫӑхавланӑ. Хальхи вӑхӑтра лару-тӑрӑва тӗпчеҫҫӗ.
Кунашкал ҫыру Канаш район администрацийӗнчен те пулнӑ: самай пысӑк 5 лаптӑка юхӑнтарса янӑ иккен. Тӗпчев 157,01 гектар ҫинче 5-6 ҫулти йывӑҫ-тӗм кашланине палӑртнӑ.
Пӗтӗмпе вара кӑҫалхи ҫур ҫулта кӑна ҫӗрпе усӑ курманшӑн 26 протокол ҫырма тивнӗ. Ҫӗре пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмен тӗслӗхсем Патӑрьел, Комсомольски, Канаш, Шӑмӑршӑ, Етӗрне, Тӑвай районӗсенче тӗл пулнӑ.
Тӑпрапа тухӑҫлӑ усӑ курмалли пирки калаҫу пуҫарсан вара лаптӑкран хуҫисем хӑйсен ирӗкӗпе «хӑтӑлни» ҫӗнӗлӗх мар ӗнтӗ. Кӑҫал та, акӑ, 119 гектар тӗлӗшпе ҫак ӗҫе Етӗрне, Ҫӗрпӳ, Муркаш районӗсенче пуҫарнӑ.
Рекультиваци туман (сӑмахран, Шупашкар районӗнче), пулӑхлӑ сийе вырӑнтан куҫарнӑ (Шупашкар тата Канаш районӗсенче) тӗслӗхсемпе ҫулсерен кӗрешме тивет-мӗн.
Тӗрӗслевҫӗсем асӑрхаттарнине пурнӑҫланӑ май 644 гектара пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртнине те палӑртмалла.
Юрӑ чуна хӑпартать кӑна мар, ӗҫлеме вӑй-хал та хушать. Ҫакна культура ӗҫченӗсем питӗ лайӑх ӑнланаҫҫӗ. Ҫавӑнпах вӗсем уй-хир ӗҫченӗсене хавхалантарма концертпа тухса ҫӳреҫҫӗ.
Нумаях пулмасть Вӑрмар районӗнчи Чулкаҫ тӑрӑхӗнчи культура ӗҫченӗсем, вулавӑшра вӑй хуракансем, «Ҫӑлкуҫ» вокал ансамблӗ уй-хире тухнӑ. Агитбригада вырмара тӑрӑшакансем патне чӑваш тумӗ тӑхӑнса пынӑ.
Уйра ӗҫ хӗрсех пынӑ. Ҫапах ӗҫчен халӑхӑн концерт курма вӑхӑт тупӑнатех. Агитбригада «Порфирьев» фермер хуҫалӑхӗнче юрласа ташланӑ. Ыттисемпе пӗрле хӑй Олег Порфирьев та тар кӑларса ӗҫленӗ. Хуҫалӑхра тыр-пулӑн ҫуррине пухса кӗртнӗ ӗнтӗ.
Малалла агитбригада склада ҫул тытнӑ. Унта ҫамрӑксем тырӑ типӗтнӗ. «Артистсем» ҫитсен вӗсем те сывлӑш ҫавӑрса илме ларнӑ. Каччӑсем чӑтса ларайман — хӑйсем те ташша тухнӑ. Вырӑсла тата чӑвашла юрӑсем ахаль те ӗҫчен халӑха тата вӑйлӑрах тӑрӑшма вӑй хушса хӑварнӑ.
Сӑнсем (13)
Вӑрмар районӗнчи Тикеш ялӗнче пурӑнакансем малашне кӗрлӗ-ҫурлӑ ҫанталӑкра та Ленин урамне шикленмесӗр кӗрсе тухайӗҫ.
Асӑннӑ урама хытарнӑ ҫул тӑвиччен вырӑнти Тикеш ял тӑрӑхӗ ҫак ӗҫе тӑвакан подряд организацине палӑртнӑ. Конкурс ҫӗнтерӳҫи (патшалӑх е муниципалитет саккасне пурнӑҫлакана пуҫ тӗллӗн палӑртма юрамасть – унсӑрӑн вӑл монополипе ҫыхӑннӑ саккуна пӑсни шутланать) пулса тӑнӑ «Зодчий» тлли мар яваплӑ общество ӗҫе 168 пин тенкӗпе пурнӑҫлама килӗшнӗ.
Палӑртнине ҫак эрнере строительсем вӗҫленӗ. Вӗсем Тикешри Ленин урамне вак чул сарнӑ. Строительсен ӗҫне комисси йышӑннӑ. Тӗрӗслевҫӗсем вак чул сарнӑ ҫул сарлакӑшне тата тӑршшӗне тата вак чула мӗн хулӑнӑш хунине виҫсе пӑхнине пӗлтереҫҫӗ вырӑнти ял тӑрӑхӗнче. Комисси строительсем ӗҫе пахалӑхлӑ пурнӑҫланӑ тесе йышӑннӑ.
Сӑнсем (18)
ЧР Сывлӑх министерствин ӗҫченӗсем Чӑваш Енри халӑхӑн сывлӑхӗ пирки пӗтӗмлетӳ тӑваҫҫӗ. Ку 2014 ҫулхи кӑтартусене пырса тивет.
Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗр республикӑра наркологи служби 21180 ҫынна тӗрӗслесе тӑнӑ. Вӗсенчен 13640-шӗ хуласенче пурӑнать. Теприсем — ялсенче.
Ведомствӑн официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, алкоголизм чирӗпе аптӑракансен йышӗ Канашра тата Вӑрмар районӗнче нумай. Унта 100 пин ҫын ҫине ку чирпе 168,2 тата 197,1 ҫын аптӑрать. Алкоголизм психозӗпе чирленисенчен 90,4 проценчӗ виҫӗ ҫул ниҫта та ӗҫлемен. 70,2 проценчӗн вӗренӳ статусӗ пӗчӗк.
Алкоголизм психозӗпе чирлекенсенчен ытларахӑшӗ вӑйпиттисем — 40 ҫултан пуҫласа 59 ҫулччен. Чӑваш Енре, шел те, алкоголизм чирӗпе аптӑранӑ ачасем те, 18 ҫул тултарманнисем, пур. Вӗсем 303 ҫын. Юлашки виҫӗ ҫулта республикӑра ҫул ҫитменнисен хушшинче алкоголизм психозӗпе аптӑракансем пулман.
Вӑрмар районӗнчи Тупах ялӗн ҫыннисем паттӑрсене хисеплеҫҫӗ. Вӗсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннисене халалласа хӑйсен вӑйӗпе палӑк лартнӑ.
Унччен Тупах ялӗнче тимӗртен тунӑ обелиск ҫеҫ пулнӑ. Ҫавӑ ҫеҫ паттӑрсене аса илтернӗ. Халӗ вара асӑну палӑкне кирпӗчрен тунӑ, ӑна карта тытса ҫавӑрнӑ. Чи пӗлтерӗшли вара — палӑк ҫине Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ ветерансен ячӗсене ҫырнӑ. Вӗсенчен ытларахӑшӗ — 118 ҫын — киле таврӑнайман.
Тупахсем палӑк тӑвас шухӑша пӗлтӗр палӑртнӑ. Халӑхран укҫа пухса хӑпартнӑ ӑна. Ку кӑна мар — вӗсем строительство ӗҫӗсене те хутшӑннӑ.
Ӑна тумашкӑн 130 пин тенке яхӑн укҫа кирлӗ пулнӑ. Унпа стройматериал туяннӑ. Ытти ӗҫе вара ял ҫыннисем хӑйсемех пурнӑҫланӑ.
Сӑмах май, Кӗлкешре те хӗрӳ ӗҫ пырать. Унта та ветерансене халалласа палӑк лартасшӑн тӑрӑшаҫҫӗ.
Ку ыйтӑва ӗнерхи правительство ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ку ыйтупа строительство министрӗ Олег Марков доклад тунӑ.
Пӗтӗмӗшле илсен, вӗсен 54 проценчӗ усӑ курма хатӗррине, юсав пӗлтӗрхинчен лайӑхрах пынине пӗлтернӗ министр. Котельнӑйсене ӗҫе кӗртессипе — Улатӑр, Канаш, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче, Элӗк, Куславкка, Канаш тата Шупашкар районӗсенче, вӗри шыв парса тӑмалли пӑрӑха юсассипе Элӗк, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри тата Шупашкар районӗсенче графикран юлса пыраҫҫӗ. «Вӑрнар, Йӗпреҫ, Красноармейски, Муркаш тата Етӗрне районӗсенче, Ҫӗмӗрле хулинче ӑна улӑштарма та пуҫламан», — терӗ Олег Иванович», — пӗлтерет ларура пулнӑ Юрий Михайлов журналист.
Ҫуртсене ӗҫмелли шывпа тивӗҫтермелли пӑрӑха ҫӗннипе улӑштарас тӗлӗшпе Улатӑр, Куславкка, Пӑрачкав, Шупашкар, Канаш, Вӑрмар, Елчӗк районӗсенче, Улатӑр, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш тата Ҫӗмӗрле хулисенче кая юлса пыраҫҫӗ-мӗн.
Пурӑнмалли нумай хваттерлӗ ҫуртсене хутса ӑшӑтма хатӗрлессипе Муркаш, Комсомольски, Вӑрмар, Елчӗк районӗсенче лайӑх ӗҫлеҫҫӗ.
Вӑрмар районӗнчи Чӗкету ялӗ пысӑках мар. Унта ҫын та сахал пурӑнать. Хӗл каҫакансен йышне вара шутлама пӗр алӑри пӳрне те ҫитет. Анчах чӗкетусем ял уявне ҫулсерен паллӑ тӑваҫҫӗ. Ун чухне халӑх нумай пухӑнать.
Кӑҫал вӗсем ҫурлан 1-мӗшӗнче уява пухӑннӑ. Уяв лапамне илемлетнӗ, сӗтел вырнаҫтарнӑ. Уява кунта ҫуралнӑ Наталья Владимирова уҫнӑ, вӑлах ертсе пынӑ.
Чӗкетусене Кӗлкеш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Владимир Борцов саламланӑ. Вӑл чи хастаррисене тав ҫырӑвӗсемпе чысланӑ. Юрий Иванов чӗкетусене водоканал ятӗнчен 5 пин тенкӗлӗх сертификат парнеленӗ.
Уява чӑваш эстрада артисчӗсем те килсе ҫитнӗ. Вӗсем хаваслӑ юррисемпе савӑнтарнӑ.
Ҫав кун ҫумӑр ҫунӑ пулсан та уяв хаваслӑ иртнӗ, ҫынсем килӗсене саланма васкаман.
Сӑнсем (28)
+7.3 °C